ابوالمثل بخاریبخاری، ابوالمَثل، از شاعران دوره سامانی در اواسط قرن چهارم است. ۱ - نام ابوالمثل در شعر ابوطاهر و منوچهرینام او نخستین بار در بیتی از ابوطاهر طیب بن محمد خسروانی، شاعر قرن چهارم، آمده است: «همی حسد کنم و سال و ماه رشک برم/ به مرگ بوالمثل و مرگ شاکر و جُلاّب». وزن این شعر و نیز شعری از منوچهری [۱]
احمد بن عمر نظامی، کتاب چهار مقاله، ج۱، ص۱۲۶- ۱۲۷، چاپ محمد بن عبدالوهاب قزوینی، لیدن ۱۳۲۷/۱۹۰۹، چاپ افست تهران (بی تا).
حاکی از ضبط صحیح نام اوست و لحن و سیاق آن دلالت برآن دارد که این شاعران، از جمله ابوالمثل، با خسروانی معاصر بوده‌اند.۲ - توان سخن‌سرایی بخارینظامی عروضی، بخاری را در شمار شاعرانی چون رودکی و کسایی آورده که بقای نام امرای سامانی در گرو قریحه و توان سخن‌سرایی آنهاست [۲]
احمد بن عمر نظامی، کتاب چهار مقاله، ج۱، ص۲۸، چاپ محمد بن عبدالوهاب قزوینی، لیدن ۱۳۲۷/۱۹۰۹، چاپ افست تهران (بی تا).
۳ - آثار به جا مانده از ابوالمثلاز ابوالمثل حدود ده تک بیت در کتابهای لغت و تذکره ، از جمله لغت فرس [۳]
علی بن احمد اسدی، لغت فرس، ج۱، ص۵۱، چاپ فتح اللّه مجتبایی و علی اشرف صادقی، تهران ۱۳۶۵ ش.
[۴]
علی بن احمد اسدی، لغت فرس، ج۱، ص۵۸، چاپ فتح اللّه مجتبایی و علی اشرف صادقی، تهران ۱۳۶۵ ش.
[۵]
علی بن احمد اسدی، لغت فرس، ج۱، ص۱۰۵، چاپ فتح اللّه مجتبایی و علی اشرف صادقی، تهران ۱۳۶۵ ش.
و مجمع الفصحا [۶]
رضاقلی بن محمد هادی هدایت، مجمع الفصحا، ج ۱، ص۱۳۴، چاپ مظاهر مصفا، تهران ۱۳۳۶-۱۳۴۰ ش.
و عرفات العاشقین [۷]
محمد بن محمد اوحدی بلیانی، عرفات العاشقین، نسخه عکسی کتابخانه ملک، گ ۱۸ پ، ش ۵۳۲۴.
باقی مانده است.ازینرو ارزیابی توان شعری او به استناد اشعار به جا مانده دشواراست. عوفی قریحه بخاری را در «سخن‌سازی» تحسین کرده است و منابع دیگر نیز قول او را نقل کرده‌اند. ۴ - فهرست منابع(۱) علی بن احمد اسدی، لغت فرس، چاپ فتح اللّه مجتبایی و علی اشرف صادقی، تهران ۱۳۶۵ ش. (۲) محمد بن محمد اوحدی بلیانی، عرفات العاشقین، نسخه عکسی کتابخانه ملک، ش ۵۳۲۴. (۳) احمد بن قوص منوچهری، دیوان منوچهری دامغانی، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران ۱۳۴۷ ش، ص۷۴، ۲۵۲، ۲۸۷. (۴) احمد بن عمر نظامی، کتاب چهار مقاله، چاپ محمد بن عبدالوهاب قزوینی، لیدن ۱۳۲۷/۱۹۰۹، چاپ افست تهران (بی تا). (۵) رضاقلی بن محمد هادی هدایت، مجمع الفصحا، چاپ مظاهر مصفا، تهران ۱۳۳۶-۱۳۴۰ ش. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالمثل بخاری»، شماره۶۲۰. |